Қазақстан Еуразияның негізгі көліктік-логистикалық хабына айналу жоспарын жүзеге асыруда. Парламент мәжілісінде көлік министрі Марат Қарабаев осынау ауқымды мақсатқа жету жолында атқарылып жатқан іс-шаралар, жоспарлар мен шаралар туралы айтып берді деп хабарлайды Қазақстан темір жолының rail-news.kz сайты.
Қазақстанның транзиттік әлеуеті: цифрлар мен фактілер
Батыс пен Шығыс арасындағы жүк тасымалының көлемі 216 миллион тоннаны, ал Солтүстік пен Оңтүстік арасындағы жүк тасымалының көлемі 206 миллион тоннаны құрап, жалпы ақша айналымы 1 триллион доллардан асады. Бұл ретте жүктің 93 пайызы теңіз көлігімен, 4 пайызы ғана теміржол көлігімен тасымалданады. Қазақстан осы аумақты қаржыдан өз үлесін алуды көздеп отыр.
Қазіргі уақытта елімізде 13 халықаралық көлік дәлізі (5 теміржол және 8 автомобиль) жұмыс істейді. 2023 жылы олармен 32 миллион тонна транзиттік жүк тасымалданды, 2024 жылға арналған жоспар 34 миллион тонна және 2030 жылға қарай 74 миллион тоннаға жеткізу (өсім 2,3 есе) ауқымды міндет болмақ.
Соңғы 10 жылда Қытайға жүк тасымалы үш есе өсті (2013 жылғы 4,2 миллион тоннадан 2023 жылы 13 миллион тоннаға дейін), ал Қытайдың жалпы транзиттегі үлесі 24 пайыздан 40 пайызға дейін өсті.
Негізгі транзиттік дәліздерді дамыту
Қазақстанның Көлік министрлігі екі негізгі дәлізді дамытуға ерекше көңіл бөледі:
Транскаспий халықаралық көлік бағыты (ТИР):
Өткізу қабілеті: 6 миллион тонна.
4 жыл ішінде тасымалдаудың өсуі: 800 мың тоннадан 4,1 млн тоннаға дейін (бес есе өсу).
Жеткізу мерзімінің қысқаруы: 58-60 күннен 13-15 күнге дейін.
Жоспарлар: өткізу қабілеттілігін 10 млн тоннаға дейін арттыру. Осы мақсатта Әзірбайжан, Түркия және Грузиямен бірлесіп, кедергілерді жоюдың жол картасы бекітілді.
«Солтүстік-Оңтүстік» халықаралық көлік бағыты:
Өткізу қабілеті: жылына 10 миллион тонна.
Жоспарлар: өткізу қабілеттілігін жылына 20 миллион тоннаға дейін екі есеге арттыру. Осы мақсатта Ресей, Түркіменстан және Иранмен жол картасы бекітілді, онда мыналар қарастырылған:
Док-станцияларды жаңғырту және өткізу қабілетін тәулігіне 23-тен 33 пойызға дейін арттыру (1,5 есеге арттыру).
Ресей және Түркіменстанмен біртұтас оператор құру.
50%-ға дейін тарифтік жеңілдіктер беру.
Порт инфрақұрылымын дамыту
Дәліздерді дамытуда Ақтау және Құрық порттары басты рөл атқарады. Контейнерлік тасымалдауға басымдық беріледі:
Ақтау порты: Үш жыл ішінде контейнерлерді өңдеу қуаттылығын 140 мыңнан 550 мың контейнерге дейін арттыру жоспарлануда. Қытайлық Lianyungang Port компаниясымен контейнерлік тораптың құрылысы басталды, Renus (Германия), Wandernet (АҚШ) және CMA CGM (Франция) компанияларымен сыйымдылығы 300 мың контейнерлік қосымша терминал құру жұмыстары жүргізілуде. .
Құрық порты: «Саржа» көпфункционалды терминалының құрылысы жүргізілуде, жасыл сутегін тасымалдауға арналған терминал жобасы әзірленуде.
Флоттың жетіспеушілігі: Құрық-Алят бағытына кемінде жеті кеме қажет. Түркияның YDA және ASFAT компаниялары Құрық порты маңында кеме жөндеу зауытын салуды жоспарлап отыр.
Сыртқы терминалдарды құру
Жүк ағындарын тарту үшін жүктер өндірілетін елдерде сыртқы терминалдар құрылуда:
Қазірдің өзінде жұмыс істеп тұрғандар: Ляньюньган портындағы және Сиань құрғақ портындағы Қазақстан-Қытай терминалдары, Поти портында (Грузия) жылына 500 мың контейнерлік терминал.
Құрылысы жоспарлануда (келесі жылы басталады): Алят портында, Мәскеу түбіндегі Селятино ауылында, Беларусьтегі Свислоч станциясында және Ташкентте терминалдар. Жалпы қуаттылығы – жылына 1,2 миллион контейнер.
Болашақта: Констанца (Румыния), Будапешт (Венгрия) және Үрімші (Қытай) қалаларында бірлескен терминалдар. Бұл сыртқы терминалдардың өткізу қабілетін бес есеге арттырады.
Темір жол инфрақұрылымын жаңғырту
Негізгі проблемалардың бірі – магистральдық теміржол желісінің тозуы (57%). Келесі шаралар қабылдануда:
2023 жылы 1401 шақырым жол жөнделді.
2029 жылға қарай 11 мың шақырым теміржол учаскесін жөндеу жоспарлануда (2,8 мың шақырымы жөнделді).
5 мың шақырым жаңа және екінші жолдарды салу (1,3 мың шақырым салынуда), 2,6 мың шақырымға автоматты бұғаттауды енгізу және 184 станцияны жаңғырту жоспарлануда.
Достық-Мойынты учаскесінде (836 км) және Алматы айналма жолында (74 км) екінші жолдардың құрылысы жалғасуда, Дарбаза-Мақтаарал (152 км) және Бақты-Аягөз (272 км) желілерінің құрылысы басталды. «Достық – Мойынты» және «Алматы шеңбері» учаскелерінде жұмыстың 75 пайызы орындалды.
Қытаймен шекарада өткізу қабілетін арттыру
Қытай бағытындағы теміржол бекеттерінің өткізу қабілеті 28 млн тонна, сұраныс 30 млн тонна. Қуатты арттыру үшін келесі қадамдар орындалады:
«Бақты – Аягөз» жаңа темір жолының құрылысы (қосымша жылына 20 млн. тонна).
Алтынкөл станциясын жаңғырту (өткізу қабілетін 12-ден 21 млн. тоннаға дейін арттыру).
Достық-Мойынты учаскесіндегі қабылдау және жөнелту парктерін және терминалдық инфрақұрылымды кеңейту (станцияның өткізу қабілетін жылына 16 миллион тоннадан 35 миллион тоннаға дейін арттыру).
Нәтижесінде Қазақстан мен Қытай арасындағы теміржол бекеттерінің өткізу қабілеті 2,5 есеге артып, 76 млн тоннаны құрайды.
