2024 жылғы 17 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Германия Федеративтік Республикасының Канцлері Олаф Шольцті, Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаровты, Тәжікстан Республикасының Президенті Эмомали Рахмонды, Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедовті және Өзбекстан Республикасының Президенті Шавкат Мирзиеевті Орталық Азия мемлекеттері Көшбасшылары мен Германия Федеративтік Республикасының Канцлерінің екінші кездесуі үшін Астанада қарсы алды.
Ашық және конструктивті сипатта өткен кездесуге қатысушы |Көшбасшылар Германия мен Орталық Азия мемлекеттері арасындағы былтырғы кездесуден бері өрбіген ынтымақтастықтың жай-күйі жөнінде пікір алмасты.
Көшбасшылар екіжақты ынтымақтастық әртүрлі бағытта, соның ішінде Германия мен Орталық Азияның Еуропа Одағы (ЕО) және көпжақты форматтар аясында дамып келе жатқанын атап өтті.
Көшбасшылар ортақ құндылықтарға, өзара құрметке және мүдделерге арқа сүйеген Германия мен Орталық Азия мемлекеттері арасындағы серіктестікті одан әрі нығайтуға және жоғары деңгейдегі диалогты жалғастыруға бейілді екенін растады.
Олар былтыр Берлинде өткен Орталық Азия мемлекеттері басшылары мен Германия Федеративтік Республикасы Канцлерінің бірінші кездесуінің нәтижесінде негізі қаланған Аймақтық стратегиялық серіктестіктің маңыздылығын ерекше атап өтті.
Көшбасшылар Орталық Азия елдерінің аймақтық ынтымақтастықты нығайтуға деген ұмтылысына назар аударды. Бұл ретте олар Орталық Азия мемлекеттері басшыларының консультативтік кездесулері арқылы көпжақты ынтымақтастықты тереңдетуге, бейбітшілік пен тұрақтылықты нығайтуға, сондай-ақ орнықты даму мақсаттарына қол жеткізуге және өңірдегі қазіргі сын-қатерлерді еңсеруге қосқан үлесін жоғары бағалады.
Көшбасшылар халықаралық құқықты толық сақтай отырып, бейбітшілікті, қауіпсіздікті, демократияны, заң үстемдігін қамтамасыз етуге және орнықты даму үшін бірлесе жұмыс істеуге ниетті екенін растады. Көшбасшылар Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысын мүлтіксіз сақтауға, атап айтқанда барлық елдердің тәуелсіздігін, мемлекеттің егемендігі мен аумақтық тұтастығын құрметтеу, күш қолданбау немесе күш қолдану қаупін төндірмеу, сондай-ақ халықаралық дауларды бейбіт жолмен шешу қағидаттарын сақтауға бейілді екенін тағы да растады.
Көшбасшылар қақтығыстарды бейбіт жолмен шешу, дағдарысты еңсерудің дипломатиялық және конструктивті диалогқа негізделген амалдарын іздеу маңызды екенін атап өтті.
Көшбасшылар кез келген қақтығысқа қатысты мәселеде халықаралық құқықты, Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының қағидаттарын, елдердің аумақтық тұтастығы мен егемендігін, сондай-ақ адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын құрметтей отырып, әділ және ұзақмерзімді бейбітшілік орнату ұстанымына қолдау білдірді.
Көшбасшылар санкция режиміне қатысты мәселеде тығыз байланыс орнатудың, соның ішінде Еуропа Одағымен диалогты жандандырудың және санкциялардан жалтарудың алдын алу үшін одан әрі күш-жігер жұмылдырудың маңызды екенін атап өтті.
Көшбасшылар климаттың өзгеруі, мұздықтардың еруі, дүние жүзіндегі денсаулық сақтау немесе азық-түлік қауіпсіздігі сияқты жаһандық сын-қатерлерге, сондай-ақ терроризм, есірткі мен олардың прекурсорларының заңсыз айналымы, ұйымдасқан қылмыс, заңсыз қаржылық ағымдар, терроризмді қаржыландыру, қару-жарақтың таралуы, киберқауіпсіздік және ақпараттық соғыс сияқты қоғам мен экономиканы қиындыққа душар ететін күрделі қауіп-қатерлерге назар аударды. Олар осы салалардағы ынтымақтастықты тереңдету мүмкіндіктерін қарастыруға уағдаласты.
Көшбасшылар Орталық Азия елдері мен Еуропа Одағы арасындағы қарым-қатынастың күшеюін құптады. Сондай-ақ ЕО-ның Орталық Азияға қатысты стратегиясының маңыздылығын атап өтті. Олар 2023 жылғы қазанда қабылданған Еуропа Одағы Орталық Азия арасындағы байланыстарды тереңдету жөніндегі бірлескен Жол картасына қолдау білдірді.
Көшбасшылар атыс қаруының таралуына, терроризм қаупіне, адам саудасына қарсы күреске, кибер қауіпсіздікті және климат пен қоршаған ортаны қорғауға күш-жігер жұмылдыру .үшін шекараны бақылау бағытындағы ынтымақтастықты нығайтуда Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) маңызды рөл атқаратынын атап өтті. Олар Германияның Орталық Азиядағы осы салаларға қатысты мәселелерде ЕҚЫҰ-ға бейілді екенін білдіріп, тұрақты қолдау көрсетуін жоғары бағалады. Көшбасшылар Германияның ЕҚЫҰ-ның Ауғанстандағы жағдайды реттеудегі қосқан үлесін ескере отырып, Германияның рөліне назар аударды.
Көшбасшылар Германияның аймақты тұрақтандыруға, соның ішінде экстремизмнің алдын алуға және трансшекаралық ынтымақтастықты күшейтуге бағытталған күш-жігерін жоғары бағалады. Канцлер 2020 жылдан бастап Қазақстанмен, Тәжікстанмен және Өзбекстанмен, сондай-ақ 2023 жылдан бастап Қырғызстанмен бірге жүзеге асыралатын Орталық Азиядағы зорлық-зомбылық экстремизмінің алдын алу бағдарламасы туралы мәлімдеді.
Көшбасшылар жастар арасындағы радикализмнің және экстремизмнің алдын алу үшін белсенді ақпарат және тәжірибе алмасу мүмкіндіктерін одан әрі зерделеуге қызығушылық білдірді.
Көшбасшылар құқық қорғау органдары қызметкерлерін жұмысқа тарту, оқыту және біліктілігін арттыру бағытында, соның ішінде Германияның Лаңкестікке қарсы күрес жөніндегі бірлескен орталығының озық тәжірибесін меңгеру үшін өзара тәжірибе алмасу мүмкіндігін қарастыруға дайын екенін жеткізді.
Көшбасшылар Ауғанстандағы жағдайға қатысты мәселеде ауған халқына гуманитарлық көмек көрсетудің қажет екенін құптады және осы салада БҰҰ, ЕО сияқты халықаралық құрылымдардың, сондай-ақ Германия мен Орталық Азия мемлекеттерінің күш-жігерін жоғары бағалады. Көшбасшылар Ауғанстанның барша азаматтың, әсіресе, әйелдердің, қыздардың және этникалық топтардың құқықтары мен негізгі бостандықтарын құрметтейтін қауіпсіз, бейбіт, тұрақты және өркендеген ел ретінде дамуына тілеулес екенін тағы да растады. Олар Ауғанстанның барша азаматының негізгі құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және қорғау үшін, сондай-ақ Ауғанстан экономикасын қалпына келтіріп, ұзақмерзімді бейбітшілік орнату үшін құрамына барлық этникалық, діни және саяси топтардың өкілдері кіретін инклюзивті және өкілетті үкімет қалыптастырудың маңызды екенін атап өтті.
Көшбасшылар БҰҰ бастамасымен Ауғанстан бойынша өтетін «Доха форматы» мен басқа да көпжақты форматтардың маңыздылығына назар аударып, халықаралық деңгейдегі бұл мәселені одан әрі үйлестіру ісіне атсалысуға дайын екендігін растады.
Көшбасшылар БҰҰ аясындағы ынтымақтастыққа бейіл екенін мәлімдеп, Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа сай дүниежүзіндегі ядролық қарусыздандыру мен таратпау келісімін сақтаудың және оны одан әрі күшейудің маңыздылығын атап өтті.
