Georgia election: PM rejects vote-rigging claims as president calls mass rally
BBC тілшісі Стив Розенбергке эксклюзивті сұхбатында «Грузия арманы» партиясының өкілі Ираклий Кобахидзе: «Тәртіпсіздік барлық жерде, әр елде болып тұрады», — деді. Грузияның премьер-министрі дауыстарды бұрмалау туралы айыптауларды жоққа шығарып, сайлаудың нәтижесі «айқын» болды деп есептейді.
Оппозициялық телеарналар жүргізген экзит-полл нәтижесінде төрт оппозициялық партия жеңіске жетеді деген болжамға қарамастан, Грузияның сайлау коммиссиясының ресми алдын ала нәтижелері бойынша билеуші «Грузин арманы» партиясы 54 пайыз дауыс жинады.
Грузия президенті Саломе Зурабичвили дауыс берудің «толық бұрмалануын» айыптап, оппозиция жақтастарын дүйсенбі күні парламент алдына шеру өткізуге шақырды.
АҚШ пен Еуроодақ бақылаушылардың тәуелсіз тергеу жүргізу туралы үндеуін қолдады. АҚШ мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен Грузия басшыларын «заң үстемдігін құрметтеуге, негізгі бостандықтарды әлсірететін заңнаманы жоюға және сайлау процесіндегі кемшіліктерді бірге жоюға» шақырды. Алайда Премьер-министр 3111 сайлау учаскесінің «бірнешесінде ғана» оқиғалар орын алғанын, ал қалғандарының барлығында «жағдай толығымен тыныш» екенін айтты.
GD деп аталатын «грузин Арманы» барған сайын авторитарлық сипатқа ие болып, жақында шетелдік қаржыландыруды алатын бұқаралық ақпарат құралдары мен үкіметтік емес топтарға, сондай-ақ ЛГБТ қауымдастығына бағытталған ресейлік үлгідегі заңдарды қабылдады.
Осыған орай Еуропалық Одақ Грузияның ЕО-ға кіру өтінішін тоқтатып, оны «демократиялық жолдан тайды» деп айыптады.
Алайда нәтижелер жарияланбай тұрып-ақ Венгрия басшысы Виктор Орбан «Грузин арманын» төртінші мерзімге сайлануымен құттықтап, дүйсенбі күні Грузия келді. Билік партиясы ЕО-ға кіру ниетін қайта жандандыру бойынша келіссөздерді бастауға ынталы екенін айтады, бірақ Орбанның даулы сайлаудан кейін екі күннен кейін Тбилисиге келуі Брюссельде жақсы нәтиже бермеуі екіталай. Орбан Еуроодақтағы Ресейдің ең жақын одақтасы болып саналады, ал Еуропарламент оның үкіметін «сайланған автократияның гибридті режимі» деп айыптады.
«Грузин арманы» өзін Орбанның әлеуметтік консерватизм стилімен тығыз байланысты деп санайды. Партияның ЕО интеграциялық комитетінің басшысы Мака Бочоришвили BBC-ге: «Консервативтік болуға тыйым салынбайды, отбасылық құндылықтар да еуропалық құндылықтардың бір бөлігі» деді.
Сайлауды бұрмалау туралы кең тараған хабарларға жауап ретінде Еуропалық кеңес басшысы Чарльз Мишель «болған заң бұзушылықтар байыпты түрде түсіндіріліп, шешілуі керек» деп есептейді. Ал Грузия премьер-министрі BBC-ге берген сұхбатында «әрине, біз сайлау күні немесе оған дейін орын алған заң бұзушылықтарды жоюымыз керек», — деді. «Бірақ сайлаудың жалпы мазмұны құқықтық принциптерге және демократиялық сайлау принципіне сәйкес келді».
Төрт оппозициялық топ сайлау нәтижелерін жалған деп атап, қабылдаудан бас тартты және биліктегі «Грузин арманы» партиясын дауыстарды ұрлады деп айыптап отыр.
Грузиядағы сайлаудың нәтижесі:
«Грузин арманы» — 54.23%
«Өзгерістер үшін Коалиция» — 10.8%
«Ұлттық қозғалыс – Бірлік» — 10.1%
«Күшті Грузия» — 8.75%
«Гахария – Грузия үшін» — 7.75%
«Өзгерістер үшін Коалиция» және «Ұлттық қозғалыс – Бірлік» оппозициялық партиялары сайлау нәтижелерін мойындамайтынын жариялады. «Өзгерістер үшін Коалиция» 27 қазаннан бастап наразылық жариялады.
Оппозиция жетекшілерін қолдаған президент Саломе Зурабичвили дауыс беруді мойындауға болмайтынын айтып, халықты «конституциялық құқығымызды қорғау үшін» парламент жанынан өтетін үлкен даңғыл Руставели көшесіне жиналуға шақырды. Ол сондай-ақ Ресейді дауыс беруге араласты деп айыптады. Ал Оппозициялық альянс «Өзгерістер Коалициясы» ұйымының қызметкері Ника Гварамия» ресей барлау агенттіктерінің ашық жоспарланған арнайы операциясы » туралы мәлімдеме жасады.
«Өзгеріс үшін коалиция» және тағы бір оппозициялық топ «Бірыңғай ұлттық қозғалыс» парламентке бойкот жариялайтындарын мәлімдеді.
Енді оппозиция 150 орындық парламентте 61 орынға ие болады, ал «грузин Арманы» 89 орынға ие болады. «Грузия арманы» парламенттік көпшілікке қол жеткізгенімен оппозициялық партияларға тыйым салуға және қалаған конституциялық өзгерістерді жүзеге асыруға мүмкіндігі жоқ, себебі өзгерістер жасауға дауыс саны жеткіліксіз.
Оппозициялық телеарналар үшін Батыстық әлеуметтанушылар жүргізген екі экзит-поллдың нәтижелері оппозицияның жеңіске жеткенін және GD 54% емес, ең көбі 42% дауыс жинағанын көрсетті. BBC-ге берген сұхбатында Кобахидзе оппозицияны өтірік айтты деп айыптап, олар 2016, 2020 және 2021 жылдары да дауыс бұрмаланғанын мәлімдеген еді. Әрине, қазір олардың басқа амалы жоқ, сондықтан олар өз жақтастарына не өтірік айтқандарын, не үкімет сайлауды бұрмалағандығын айтуы керек»- деді.
Грузияда алғаш рет осы сайлауда дауыстарды санаудың электронды жүйесі қолданылды. Осыған орай премьер-министр «манипуляцияға орын жоқ» деп бұл сайлауды бұрмалауға мүмкіндік бермейтінін айтты.
Жаңа жүйені қадағалаған Грузия сайлау комиссиясының төрағасы дауыс беруді негізінен бейбіт және еркін өтті деп бағалады. Бірақ бақылау топтары өздерінің алғашқы нәтижелерін ұсынған кезде мүлдем басқа көрініс пайда болды.
Грузиндік Isfed тобы пара алу, қорқыту және бюллетень салу сияқты бірқатар заң бұзушылықтар туралы хабарлады және нәтижені «грузин сайлаушыларының қалауларының шынайы көрінісі деп санауға болмайды» деп мәлімдеді.
«Грузин Арманының» негізін қалаушы миллиардер Бидзина Иванишвили соңғы айларда Батысқа қарсы риториканы күшейтіп, белгісіз» жаһандық соғыс партиясын » өз елін Украинадағы соғысқа тартуға ұмтылды деп айыптады. Оның негізсіз мәлімдемелері оның партиясы ресейлік үлгідегі заңдарды қабылдап, ресей әскерлері Грузияға басып кірген бес күндік соғыстан 16 жыл өткен соң Ресейдің ықпал ету аймағына қайта оралды деген алаңдаушылық туғызды.
Ресейлік комментаторлар «Грузин арманы» жеңісін Грузияның Мәскеуге қарай бет бұра бастағанының белгісі деп бағалады. Ал ресей сыртқы істер министрлігінің баспасөз хатшысы Мария Захарова Грузия президентінің сайлау нәтижелерін жоққа шығаратын және Грузияның ЕО-ға кіруіне күмән келтіретін пікірлерін сынға алды. «ЕО әлі де кез келген адамға» Еуропалық болашақты «ұсына алады деп ойлау ақымақтық», — деп жазды ол әлеуметтік желіде.
ВВС-ге берген сұхбатында Иракли Кобахидзе оппозицияның үкіметті ресейшіл және «путиншіл»деп айыптағанын жоққа шығарды. Оның айтуынша, олар Грузияның 3,7 миллион халқы бар үкіметтің беделіне нұқсан келтіруге тырысуда. Премьер-министр Грузияның 2008 жылғы соғыстан кейін Ресейдің Грузия территориясының 20 пайызын басып алуына байланысты Ресеймен дипломатиялық қарым-қатынасы жоқ аймақтағы жалғыз мемлекет екенін мәлімдеді.
